Actions
  • Title
    Manuscript leaf from a Breviary, in Latin, produced in Italy (Ferrara)
  • Reference
    MS 5650/59
  • Production date
    c.1441-1448
  • Scope and Content
    Text: From a Breviary, in Latin Script: Southern Textualis Formata (Rotunda) The breviary is written in double columns of thirty lines, in a rounded gothic hand, in brown ink, and ruled lightly with ink. Rubrics are in red and capitals are touched with yellow. Each text column has a decorated border of which three are bar borders in gold with elaborate floral sprays and finials - one is of a leafy floral design. There are eight gold initials against blue and pink grounds. The parent manuscript has previously been identified as the Breviary of Borso d'Este, but it is now accepted as the Breviary made for his predecessor, Leonello d'Este, Duke of Ferrara, 1441- 50. It is described in the Este accounts as having been illuminated between 1441 and 1448 by Giorgio d' Alemagna, Guglielmo Giraldi, Magnanino, Matteo de Pasti and Bartolomeo Benincà; see A. Franceschini, Artisti a Ferrara in età umanistica e rinascimentale, Tetimonianze archivistiche, I, 1993, docs. 585a, 585g and 585n, app. 22 and 24; G. Campori, ‘I miniatori degli Estensi’, Atti e Memorie delle Regie Deputazioni di Storia Patria per le Provincie Modenesi e Parmensi, VI, 1872, pp. 247- 8 and 268- 9, docs. v and vi; and F. Toniolo, ed., H. J. Hermann, La miniatura estense, 1994, pp. 66- 7,73 (docs. 18-20) and 258 (docs. 17-21). The imperfect manuscript from which this leaf comes was apparently brought to Britain from Spain and came into the possession of the Llangattock family of Monmouth; it was sold at Christie's in 1958 to Goodspeed’s of Boston, Massachusetts, who split it up. It carried the bookplate of John Etherington Welch Rolls, father of the first Baron Llangattock and the note "Brought by my grandfather . . . Supposed to have been Peninsular loot. The pictures cut out by soldiers. J.A. Rolls 1882". A miniature of Saint Helena from the manuscript was illustrated in Alan G. Thomas, Fine Books, 1967, pl. 22, and was subsequently used for a set of postage stamps issued by St. Helena in 1971. Other leaves from the manuscript are reproduced in R. S. Wieck, Late Medieval and Renaissance Illuminated Manuscripts, Houghton Library, 1983, p. 130, fig. 74; and M. Manion and V Vines, Medieval and Renaissance Illuminated Manuscripts in Australian Collections, 1984, p. 97, fig. 87. Transcription Recto side, column 1: 1 sunt : Hec dicit dominus . R(esponsorium) 2 S Usicpe ve(r)bum vi(r)go ma(r)ia . 3 q(uo)d tibi a d(omi)no p(er) angelum trans- 4 missum e(st) . (con)cipies (et) pa(r)ies deum 5 parit(ur) et homine(m) . Ut b(e)n(e)dicta di- 6 ca(r)is) inter om(ne)s mulieres . V(er)su(s) . 7 Paries quide(m) filium et vi(r)gini- 8 tatis no(n) patie(r)is de t( )mentu(m) effi- [t(or)mentu(m)? 9 cie(r)is g(ra)vida (et) e(r)is mat(er) semper i(n)- 10 tacta . Ut b(enedic ) . Lectio secunda . ? 11 L Avamini mu(n)di estote . [Isaiah 1:16 12 auferte malu(m) cogitatio- 13 num v(est)ra(rum) ab oc(u)lis meis . Q(ui)e- 14 scite agere p(er)v(er)se : discite b(e)n(e)fa- 15 cere . Que(r)ite iuditiu(m) . s(u)bve(n)ite 16 oppresso : iudicate pupillo de- 17 fendite vidua(m) : et ve(n)ite (et) a(r)g(u)- 18 ite me dic(it) d(omi)n(u)s . Si fue(r)i(n)t pec- 19 cata v(est)ra ut coccinu(m) : q(uas)i nix 20 dealbabunt(ur) : Et si fue(r)int r(u)- 21 bra q(uas)i ve(r)micul(us) : velut la- 22 na alba erunt . R(esponsorium) L Etent(ur) 23 celi (et) exultet t(er)ra iubilate mo(n)- 24 tes laudes q(uia) d(omi)n(u)s n(oste)r ve(n)iet . [line filler] 25 Et pauperu(m) suo(rum) miserebitur . 26 V(ersus) Oriet(ur) in diebus ei(us) iustitia 27 (et) habundantia pacis . Et . L(ectio) . iii . [tertia 28 S I volue(r)itis (et) audie(r)itis [Isaiah 1:19 29 me : bona t(er)ra com(m)ede- 30 tis . Q(uo)d si nolue(r)itis et me ad Recto side, column 2: 1 iracundia(m) p(ro)vocave(r)itis : gla- 2 dius devorabit vos : q(uia) os [line filer] 3 d(omi)ni locutu(m) est . Quom(od)o f(a)cta 4 e(st) meretrix civitas fidelis ple- 5 na iudicii . Iustitia h(ab)itavit 6 in ea : nu(n)c aut(em) homicide . Ar- 7 gentu(m) tuu(m) v(er)sum e(st) in scoria(m) . 8 vinum tuu(m) mistu(m) est aqua . 9 R(esponsorium) A Lieni no(n) transibu(n)t p(er) ier(usa)l(e)m 10 amplius . Nam in illa die stilla- 11 bu(n)t montes dulcedine (et) colles 12 flue(n)t lac (et) mel dic(it) d(omi)n(u)s . V(ersus) . D(eu)s 13 alibano veniet (et) s(an)ct(u)s de mo(n)te 14 u(m)broso (et) (con)dempso . Na(m) i(n) . ¶ Ad 15 laudes . a(n)t(iphona) . Miserere mei d(ominu)s 16 cum rel( ) . a(ntiphona) . (et) ps(almus) . ut in psalmi- 17 sta . ad laudes . capitulum . 18 V Enite ascendamus ad [Micah 4:2 19 monte(m) d(omin)o et ad domum 20 dei iacob (et) docebit nos vias 21 suas (et) ambulabimus in se- 22 mitis eius : q(uia) de syon exibit 23 lex et ve(r)bum d(omin)o de ier(usa)l(e)m (h)y(mnu)s 24 Vox clara ecce i(n)to . V(ersus) . Vox cla- [into ? 25 mantis in des(er)to parate via(m) d(omin)o 26 R(esponsorium) . Rectas facite semitas eius . 27 Ad . B( ) . a(n)t(phona) . A Ngelus do(mini) nu(n)tia- 28 vit ma(r)ie (et) concepit de sp(irit)u s(an)c(t)o 29 all(elui)a . p(salmu)s . B(e)n(edictus) . kyr(ie) (e)l(ison) . (christe) (e)l(ison) . kyr(ie) (e)l(ison) . 30 Pat(er) n(oste)r . aliq(uan)tulu(m) al( )te . V(ersus) . Et [al(i)te? Verso side, column 1: 1 ne nos . R(esponsorium) . S(u)m libera . V(ersus) . Ego dixi 2 d(omi)ne mis(erere) m(e)i . cum rel(iquis) . precib(us) 3 ut h(abe)nt(ur) in psalmista post oct(avum) 4 epy(phania)e or(ati)o . Excita d(omi)ne q(uesumu)s . Et e(st) 5 sciendu(m) q(uia) or(ati)ones do( )cales d( ) n( )r [dominus noster? 6 se(m)p(er) sic(ut) in doca( ) p(er) ebdomodam 7 ad om(ne)s horas q(ua)n(do) agit(ur) de fe(r)ia 8 ex ceptis in . xl . (et) in quatuor 9 te(m)porib(us) de adventu (et) ebdo 10 madis pasce (et) pente(cos) . Ad pri- [pentecon ? 11 ma(m) . a(n)t(iphona) . In illa die . p(salmu)s . Deus in 12 no(min)ie . cu(m) rel(iquis) . ut h(abe)ntur in p(salmi)s . 13 cap( ) . Pacem (et) vi( )tate(m) . R(esponsorium) b( ) . (christ)e 14 filii dei vivi . V(ersus) . Qui ve(n)turus 15 es in . mis(eri) . V(ersus) . Exurge (christ)e . ad . 16 R(esponsorium) . Et lib(era) . kyr(ie) (e)l(eison) . (christe) (e)l(eison) . kyr(i) (e)l(eison) . p(ate)r . 17 n(oste)r . V(ersus) . Et ne . R(esponsorium) . S(u)m li(bera) . Credo i(n) de- 18 um . V(ersus) . Carnis res(ur)ecto(n)em . R(esponsorium) . Vi- 19 ta(m) et(iam) . a(nima)m . V(ersus) Et ego . cum rel(iquis) . p(re) 20 cib(us) ut h(aba)nt(ur) . in p(salmi)s po(st) octava(m) 21 epy(phania)e . ad absolutio(n)em cap( )li . 22 D O(min)e mis(erer)e n(ost)ri . te e(t)i(a)m | lect(i)o . [Isaiah 33:2 23 expectavimus : esto brachi- 24 um n(ost)r(u)m i(m)mane et salus nost(ra) 25 in t(em)p(o)r(e) tribulatio(n)is . Tu aut(em) d(omin)o . 26 (et) d(icitu)r infe(r)ialib(us) dieb(us) usq(ue) ad vi- 27 giliam nativitatis do(mini) . Ad . iii . 28 E Cce dies veniunt | cap( ) . [Jeremiah 23:5 29 dicit d(omi)n(u)s (et) suscitabo d(avi)d 30 germen iustu(m) . (et) reg(na)bit rex et Verso side, column 2: 1 sapiens e(r)it (et) faciet iudicium 2 et iustitia(m) in t(er)ra . R(esponsorium) a(ntiphona) . br(evi)a . (et) ve(r)- 3 sicula . ut su(n)t in do(mini)ca . ¶ Ad . xi . 4 I N diebus illis salva- | cap . [Jeremiah 33:16 5 bitur iuda . et isr(ae)l h(ab)itabit 6 (con)fident(er) . (et) hoc e(st) nom(en) q(uo)d voca 7 bu(n)t eum d(omi)n(u)s iustus n(oste)r . ad . 8 P Rope e(st) ut ve(n)iat | ix . cap(itulum) . [Isaiah 14:1 9 te(m)pus eius (et) dies ei(us) no(n) elo(n)- 10 gabunt(ur) mis(er)ebit(ur) e(n)im d(omi)n(u)s iacob . 11 (et) isr(ahe)l salvabit(ur). ¶ Ad vesperas . 12 ant(iphona) . Inclinavit do(minus) . cu(m) rel(iquis) . ant(iphona) . 13 (et) p(salmu)s . de . p(salmu)s . Capitulum . 14 N On auferet(ur) sceptrum de [Genesis 49:10 15 iuda . nec dux de femore 16 eius donec ve(n)iat qui mittend(us) 17 e(st) (et) ip(s)e e(r)it expectatio gentium . 18 (h)ym(nu)s . Conditor al . sy . V(ersus) . Rora- 19 te celi desup(er) (et) nubes pluant 20 iustu(m) . R(esponsorium) . Ap(er)iat(ur) t(er)ra (et) gem(m)inet 21 saluatore(m) . Ad . o( )(con) . ant(iphona) . L Eva 22 ier(usa)l(e)m oculos (et) vide potentiam 23 regis ecce saluator ve(n)it solve(re) ? 24 te a vinculo . p(salmu)s . Mag(nus) . (et) nota(n)- 25 dum q(uia) p(re)dicta cap(itu)la dicu(n)tur 26 s(upra)dicto mo( ) us(que) ad vig(ilium) . nativi- 27 tat(is) . do(mini) . ¶ Feria . tercia . V(ersus) . Emi(t)- 28 te agnum d(omi)ne . R(esponsorium) . De petra de . 29 Ab solutio . Ip(s)ius pietas. ut . s(unt) . 30 ins( )o . noct(urna) . ann tribus b(e)n(e)dic- Notes: A Letters: a,b,c,d,e,f,g,h,i,k,l,m,n,o,p,q,r,s,t,u/v,x,y, A,B,C,D,E,H,I,K,L,M,N,O,P,Q,R,S and U/V. Versals: A,D,E,I,L,N,P and S. B Alternative forms of letters ‘d’(2), ‘i’(2), ‘m’(2), ‘r’(2) and ‘s’(3). Sometimes the first stroke of the sideways ‘m’ curves upward and sometimes downward. There is occasional use of a trailing ‘s’ at the end of a word. C Fusion between letters ‘be’, ‘dd’, ‘de’, ‘do’, ‘Ds’, ‘He’, ‘ho’, ‘oc’, ‘od’, ‘oe’, ‘og’, ‘os’, ‘pd’, ‘pe’, ‘po’, ‘pp’, ‘ps’, D Elision between letters ‘cu’, ‘fu’, ‘gi’ and ‘ti’ and possibly others. E Ligature of ‘st’, e.g. in ‘estote’ (recto 1, line 11). F Use of the uncrossed Tironian ‘et’ (e.g. recto 1, line 9). G Note the use of a doubly crossed ‘i’ as a brief line filler (e.g. recto 2, line 2). H There are many abbreviations, not all of which have been identified.
  • Extent
    1 leaf
  • Physical description
    Material: Vellum leaf
  • Language
    Latin
  • Level of description
    file
  • Conditions governing access
    Access restrictions apply, please contact Special Collections for more information.
  • Alternative numbers
    • Former Reference - MS 59 - Donor
  • Dimensions
    • Height 272 mm
    • Width 200 mm
    • Height 163 mm
    • Width 125 mm
  • Existence and location of copies
    https://brokenbooks.omeka.net/exhibits/show/llangattock